Sinema sektörüne yönelik kanun değişikliği Genel Kurulda kabul edildi
2018'in son günlerinde TBMM Başkanlığına sunulan "Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi", TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
Türkiye'deki salonların önemli bir kısmını elinde bulunduran zincirin sahibi Mars Entertainment Group ile yerli sinema sektöründe pastanın büyük kısmını domine eden yapımcılar arasındaki anlaşmazlıklara çözüm bulması amacıyla TBMM'ye sunulan "Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi", bugün itibarıyla TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
Özellikle yukarıda bahsi geçen tarafların anlaşmazlıklarının olduğu sinema bileti üzerinden yapılan kampanyaların yanı sıra reklam ve fragman süreleri, dizi ve filmleri desteklemeyle ilgili düzenlemeler de yer alıyor. Yasa değişikliği, bu maddelerin dışında, sadece bazı sinema yazarları ya da bağımsız sinemacıların üzerinde durduğu gibi, sinema filmlerinin sınıflandırılmasıyla ilgili hâlihazırda sansüre paravan bir yöntem olarak kullanılan 5224 sayılı Kanunun 7. maddesinde ufak fakat olanı daha da kısıtlayan değişiklikler de içeriyor. Maddenin kabul edilen değişikliklerle geldiği, ilgili hâli şu şekilde:
"Ülke içinde üretilen veya ithal edilen sinema filmlerinin, ticari dolaşıma veya gösterime sunulmasından önce değerlendirilmesi ve sınıflandırılması yapılır. Değerlendirme ve sınıflandırma sonucunda uygun bulunmayan filmler, ticari dolaşıma ve gösterime sunulamaz.
Değerlendirme ve sınıflandırması yapılmamış olan sinema filmleri; festival, özel gösterim ve benzeri kültürel ve sanatsal etkinliklerde ancak 18+ yaş işareti ile gösterilir."
Maddede geniş çaplı bir değişiklik yapılmamış gibi görülüyor olabilir fakat 2004 yılında koyulan yasadaki "Değerlendirme ve sınıflandırma sonucunda uygun bulunmayan" filme değişiklik yapılması talebi (yine hâlihazırda potansiyel bir sansür yöntemi olsa da) veya filmin yapımcısının kararla ilgili bir üst kurula itiraz yolu kapanmış oluyor. Dolayısıyla bu değişikliğin sonuçlarından biri şu şekilde gerçekleşebilir: Filminin değerlendirme sonucu zaten "uygun bulunmayacağına" ve dolayısıyla tüm gösterim yollarının kapanacağına inanan ve yasaklanma riskini almak istemeyen sinemacılar, filmlerini kurula göndermeden sadece festivallerde 18+ olarak göstermeyi tercih edebilir. Yani bu değişiklikle birlikte belli başlı sinemacılara "oyun bahçesi" olarak sadece festivaller gösterilmiş durumda.
Kanun değişikliği teklifi yapıldığından beri üzerine çokca konuşulan diğer değişiklikleri ise aşağıdaki gib gerçekleşti.
Reklam ve Fragman Süreleri ile Bilet Kampanyaları
Değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uyulmaması, zorunlu tutulan işaret ve ibarelerin değerlendirme ve sınıflandırma sonrasında her türlü tanıtım ve gösterim alanında ve taşıyıcı materyal üzerinde kullanılmaması veya yanıltıcı şekilde kullanılması halinde, mahallin mülki idare amiri tarafından filmlerin gösterim ve dağıtımı işaret ve ibareler kullanılıncaya kadar durdurulacak ve ilgililer hakkında idari para cezaları uygulanacak.
Sinema filmi öncesinde gösterilen reklamların süresi en fazla 10 dakika olacak. Fragman gösterim süresi en az 3, en fazla 5 dakika olacak.
Kamu spotları ve sosyal sorumluluk projelerine ilişkin gösterimler, bu sürelere dahil edilemeyecek. Sinema filmi gösterim arası 15 dakikayı aşamayacak.
İlk seans, öğrenci halk günü gibi gelenekselleşmiş indirimler ile okullara, meslek gruplarına, belirli yaşın üzerindeki kişilere yapılacak benzeri indirimler, işletmeciler ile filmin yapımcısı ve varsa dağıtımcısı arasında yapılacak sözleşmelerle belirlenebilecek. Ancak sinema salonu işletmecileri, filmin yapımcısı ve varsa dağıtımcısıyla yapılacak sözleşme ile belirlenecek indirimli bilet fiyatlandırmaları hariç olmak üzere, sinema biletini içeren abonelik, promosyon, kampanya ve toplu satış faaliyetleri gerçekleştiremeyecek.
Sinema salon işletmecileri, sinema filmi bileti ile başka bir ürünün satışını aynı anda yapamayacak. Bilet ile mısır veya başka bir ürün birleştirilerek satılamayacak.
Değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uymayan, zorunlu tutulduğu halde gerekli işaret ve ibareleri kullanmayan veya yanıltıcı şekilde kullanan film yapımcısı ile değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uyulmayan filmlerin dağıtımını yapanlara 20 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uyulmayan filmlerin gösterimini yapanlar ile gerekli işaret ve ibareleri kullanmadan veya yanıltıcı şekilde kullanarak film gösterimi yapanlara 50 bin lira; gösterim ve tanıtım alanlarında gerekli işaret ve ibareleri kullanmadan etkinlik düzenleyenlere film başına 20 bin lira; reklam, fragman ve film arası sürelerine uymadan gösterim yapan sinema salonu işletmecilerine ise salon başına 50 bin lira para cezası verilecek.
Dizi ve Filmlere Destek Yönetmelikleri
Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, ilgili kanunda, dizi film desteğinin yeni bir destek türü olarak eklenmesi sebebiyle "dizi film" tanımı yapılmasını öngörüyor.
Kanuna göre; proje geliştirme, ilk uzun metrajlı kurmaca film yapım, uzun metrajlı sinema film yapım, ortak yapım, senaryo ve diyalog yazım, animasyon film yapım, kısa film yapım, belgesel film yapım, çekim sonrası, dağıtım ve tanıtım ile yerli film gösterim destek türlerinde yapılan başvuruları değerlendirmek ve desteklenecek olanları belirlemek üzere, sayısı dördü geçmemek üzere "destekleme kurulları" oluşturulacak.
Destekleme kurulları, ilgili alan meslek birlikleri tarafından belirlenecek dört sektör temsilcisi ile yapımcı, yönetmen, senaryo ve diyalog yazarı, oyuncu, sinema salonu işletmecileri, film dağıtımcıları, yayıncı kurum veya kuruluş temsilcileri ve üniversitelerin sinema alanında eğitim veren bölümlerinde görev yapan öğretim üyeleri arasından, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenecek üç üye ve bir bakanlık temsilcisi olmak üzere 8 üyeden oluşacak. Bakanlık temsilcisi, kurulun başkanı olacak.
Dizi film ile yabancı film yapım destek türlerinde yapılan başvuruları değerlendirmek ve desteklenecek olanları belirlemek üzere de Dizi ve Yabancı Filmleri Destekleme Komisyonu oluşturulacak.
Komisyon; Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı, Sinema Genel Müdürü, Tanıtma Genel Müdürü, Dışişleri Bakanlığı Yurtdışı Tanıtım ve Kültürel İşler Genel Müdürü, ilgili alan meslek birlikleri tarafından önerilen sektör temsilcileri arasından bakanlık tarafından belirlenecek iki üye, film yapımcıları, dağıtımcıları ve yayıncı kurum veya kuruluş temsilcileri arasından bakanlıkça belirlenecek iki üye olmak üzere 8 üyeden oluşacak.
Genel Kurulda kabul edilen değişiklikle ilgili tüm metne buradan ulaşabilirsiniz.